P.S.Axırda Ərbil “75-ci” erməni Tiqranakerti olacaqdı.
1968-ci ildə Kərkük (Şimali İraq) şəhərində anadan olmuş, müharibənin dəhşətlərindən, kabuslu etnik təmizləmədən sağ çıxan türkmə(a)n Əli Zeynalın müsahibəsindən:
“Evdə həmişə türkmən(a) dilində danışırdıq. Daha artığını deyim – bizim dil öz ləhcəsi ən çox Azərbaycan dilinə yaxındır. İraqda Kərkükdən başqa türkmən şəhərləri Mosul və Ərbildir. Ümumilikdə üç milyona yaxın insanıq. Amma türkmənlərin əksəriyyəti Kərkükdə yaşadığı üçün bizə Türkmən yox, Kərkük xalqı deyirlər.
Biz hər bir zülmə rəğmən ərəblərlə, kürdlərlə assimilyasiya olmamışıq, kim olduğumuzu həmişə xatırlamışıq, övladlarımız öz doğma türk dilində danışırlar. Xalqımız öz milli kimliyi uğrunda bu çətin mübarizədə böyük fədakarlıqlar göstərmişdir:
1924-cü ildə ingilislər Kərkük türklərinə qarşı qırğın törətdilər.
1946-cı ildə Gəvur bağı deyilən yerin yaxınlığında bu dəhşət təkrarlanır.
1959-cu ildə türkmənlərin qırğını kürd kommunistləri tərəfindən təkrarlanır.
1980-ci ildə Səddam Hüseyn rejimi türkmən millətçilərinin liderlərini edam etdi.
1991-ci il martın 28-də Altın Körpü adlanan yerdə kərküklülərin qırğını oldu.
1996-cı il avqustun 31-də Ərbildə Səddam Hüseynin təhlükəsizlik qüvvələri millətimizin 40 fəalını edam etdilər.
Universiteti bitirdikdən sonra ölkəmizin bütün gəncləri kimi hərbi xidmətə yollandım. Və xidmət etdikdən sonra 7 ay sonra İraq təhlükəsizlik xidməti tərəfindən saxlanıldlm. Saxlanmaya səbəb mənim Turan fikirlərini yaymağım olub. Ölkənin milli ideyasını elan edən Səddam Hüseyn İraqda cəmi iki böyük xalqın – ərəblər və kürdlərin olduğunu bildirdi. Bizə dedilər ki, ya ərəblərə, ya da kürdlərə boyun əyməliyik. Biz belə düşünmürdük.
Kərkükdə demək olar ki, bütün şəhər toponimləri türk dilindədir və Səddam tədricən bu adları ərəbcəyə çevirməyə başlamışdı.
Deməli, o, bizim tarixi məhəlləmiz olan Bəylər məhəlləsini Meysənuna dəyişmək istəyirdi, bundan çox narazı idik və buna görə də təqib və izləmələrə məruz qaldıq.
Səddam bizi assimilyasiya etmək üçün çox şey etdi, amma bacarmadı. Belə ki, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının köməyi ilə Ərbil qalası muzeyə çevrildi. YUNESKO-nun pulu ilə insanlar öz evlərindən köçürüldü, qədim evlər, hamamlar bərpa edildi. Və bir gün, birdən biz bu evlərdən birinin üstündə bir lövhənin şahidi olduq: Erməni Mədəniyyət Mərkəzi.
YUNESKO burada ermənilərin yaşadığını insanların beyninə yeritmək istəyirdi. Bu qala həmişə türklərə məxsus olub, hətta bizdə belə bir deyim var – türk haradadır, orada qala var, çünki babalarımız hardasa məskunlaşmamışdan əvvəl qala tikiblər. Ərbildə 1915-ci ildən sonra Türkiyədən köçərək qismən İraqda, qismən də Suriyada məskunlaşan ermənilər meydana çıxdı. Bu torpaqlar onların torpaqları deyil və 1917-ci ildə ingilislər ermənilərə yardım edərək onları hər cür dəstəkləyərək İraqda yerləşdirməyə başladılar.
Yadımdadır, uşaq vaxtı atamdan soruşdum ki, necə olur ki, bizim erməni qonşularımız türkcə yaxşı danışır, bizim kimi deyil, bizim dilimiz Azərbaycan dili kimidir, onlar da osmanlı ləhcəsində danışırlar. Ata isə cavab verdi:
“Oğlum, onlar Atatürkün vaxtından bura qaçıblar, türkcə danışsalar da, bizim dostumuz deyillər. Ermənilər bizim dilimizi öyrənirlər, çünki bütün türkləri özlərinə düşmən sayırlar, onlarla daima ehtiyatlı ol. Onlar heç vaxt sənə dost olmayacaqlar”.
Qarabağa gəlincə, şəxsən bizim üçün bu şərəf məsələsi idi. Orada baş verənlərdən hamımız xəbərdar idik. Qarabağda azərbaycanlılara qarşı olan bütün qəddarlığı biz başa düşə bilirdik, çünki biz öz torpaqlarımızda həm ingilislərin, həm kralın, həm də Səddamın zamanında dəfələrlə oxşar hadisələri yaşamışıq.
Qarabağı unutmadıq.. 2020-ci ildə Bağdaddan Ərbilə qayıdanda, maşında radionu yandırdım və birdən ordan eşitdim ki, Azərbaycan ordusu Füzuli şəhərinə daxil olub! Maşını saxlayıb ağladım! Kərkükə girəndən sonra maşından düşüb insanlara “Qarabağ alındı, Azərbaycan qoşunları Füzuliyə girdi!” deməyə başladım. Amma Kərkükdə hələ heç kim heç nə bilmirdi, inanmadılar, dedim, televizoru açın, onsuz da orda danışırlar! Biz sizinlə çox sevindik və fəxr etdik!
Bu müsahibə vasitəsilə mən Azərbaycan ictimaiyyətinə müraciət etmək istərdim – bir çox türkmənlər bura gəlmək istəyir, bizim üçün bu, bizim dünyamızın, özümüzün bir parçasıdır. Nə olur-olsun, bilin ki, İraqda azərbaycanlılarla eyni olan bir xalq var. Dilimiz, adətimiz, mentalitetimiz, mədəniyyətimiz.. Tale bizi ayırıb.
Amma elə vaxtlar olub ki, biz bir etno-mədəni məkan olmuşuq. İndi tarixin diktəsi ilə dünyanın müxtəlif tərəflərinə səpələnmişik. Buna baxmayaraq, qəlbimiz birdir, əməlimizlə də sübut etdik ki, kərküklülər heç bir şəraitdə təslim olmayan qürurlu bir xalqdır, biz türk-türkmənlərik, sizin qardaşlarınızıq.”
zerkalo.az
