1920-ci il. Erməni-haylar Qarabağda üsyan edir və xəyanətlərinə görə paylarını alırlar.
Daha sonra Azərbaycanlıların qisasını haylar çox vaxt növbəti soyqırımları kimi təqdim edirlər. San ki azərbaycanlılar boş yerdə müdafiəsiz haylara hücum etdilər.
Özünüzə fərz edin ki sizin qonşunuz Aşot Novruz bayramı vaxtında sizin evinizə hücum edir, sonra da onun nəslindən biri 100 ildən sonra onu onun həyasızlığına görə öldürdüyünə şikayət edir. Həmin vəziyyətdi.
Gəlin Hay tarixçisi Riçard Hovhanisyanın «The Republic of Armenia: From London to Sèvres, February-August, 1920» kitabında bununla bağlı hadisəyə nəzər salaq:
«Nıcde (Njde) Qafana qayıdana kimi Qarabağda hay üsyanı başladı.Martın 21-i Mikayelyan, Mesiyan və Dəli Qazar Daşuşen köyündə görüşdülər, orda da 23-cü martda saat 3-ə qalxma təyin etdilər».
«23-cü mart, tezdən, Qarabağı qalın duman bürüyən vaxtı üsyançılar Dizaqdan tutmuş Cavanşirə kimi stırateji nöqtələri tutdular. Dəli Qazar Əskərandakı azərbaycan qarnizonunu tərkyaraq etdi, Əskərana bitişik yüksəklikləri tutdu, və, Ağdama aparan telefon və teleqraf məftillərini kəsdi».
«Xankəndidəki uğursuzluq Şuşanın süqutunu öncədən təyin etmişdir. Plana uyğun olaraq, Varandanın milisləri 22-ci martın axşamında Şuşaya girdilər, san ki, maaş almağa və general-qubernator Sultanovun Novruz bayramını təbrik etməyə. Həmin gecə 100-ə yaxın yaraqlanmış adam Nerses Azbekyanın başçılığı altında hay qvartalında olan azərbaycan qarnizonunu tərkyaraq etmək üçün şəhərə girdi. Yalnız hər şey başqa cür oldu. Gecənin çox vaxtını Varandanın milisləri yeyib-içirdilər, təyin olunmuş pozisiyalara gecikirdilər. Milislərlə əlaqə qura bilməyib Azbekyanın dəstəsi uzaqdan azərbaycanlıların fortunu atəşə tutmağa başladı, qoşunları oyadıb tələsərək onları yaraqlanmağa göndərdilər».
«Qəzəblənmiş azərbaycan qoşunları şəhər sakinləri ilə qoşulub Şuşanın haylar qalan tərəfini cəhənnəmə döndərdilər. Martın 23-dən 26-na kimi odda 2000-ə yaxın tikinti yandı..».
Haylar azərbaycanlılara hücum etdilər və öz yanlışlarına görə boğuldular, nəticədə də öz xəyanətlərinin bədəlini ödədilər. Özünüzə fərz edin ki sizin qonşunuz Aşot Novruz bayramı vaxtında sizin evinizə hücum edir, sonra da onun nəslindən biri 100 ildən sonra onu onun həyasızlığına görə öldürdüyünə şikayət edir.
İrs.az
