İranda Azərbaycan hakim sülalələrinin davamliliği ilə bağlı əvvəlki məqalələrin ardi olaraq Qacarlar dövrünə aid maraqli bir törəyə diqqətinizi çəkmək istəyirik. Ağa Məhəmməd şah Qacarın tac qoyma mərasmində Şah İsmayılin qılıncı Ərdəbil şeyxlərinin məqbərəsindən gətirilərək onun belinə bağlanmişdir. Bu nə deməkdir? Niyə məhz İsmayılın qılınci?
Beləliklə,”Cambridge History of Iran”, vol.7 kitabında qacarlarin Azərbaycanda, xüsusən İrəvan, Qarabağ və Gəncədə məskunlaşdıqdan sonra bir çox qəbilələr kimi şiəliyi qəbul etdikləri və özlərini Ərdəbil şeyxlərinin müridləri olduqlari yazilir.
Qacarlar özlərini Səfəvilərin varisi hesab edir və bununla da bu dövlətin tarixinə aid olanlara haqlı olaraq iddia edirdilər; Şah İsmayıl Səfəvinin qilinci dövlət əhəmiyətli atribut sayılır.
“Ağa Məhəmməd Xan bu vaxtadək “Şah” titulunu İranın tamamilə onun hakimiyyəti altında olmadığı səbəbindən rədd edirdi. İndi Hacı İbrahimin başçılıq etdiyi Qacar rəhbərləri və hökumət rəsmiləri Məşhədə yürüşdən əvvəl “Şah” titulunu qəbul etməsini və keçmiş Səfəvi əyaləti olan Xorasanı, Əmudərya çayına qədər, öz müdafiəsi altına almasını təkid edirdilər.
Onların istəyi ilə razılaşaraq Ağa Məhəmməd Xan təxmini bu sözləri söylədi: “Əgər istəyinizə görə başıma tac qoysam, o zaman başlanğıcda bu sizin zəhmətinizin və məhrumiyyətinizin səbəbi olacaq, çünki mən İranin böyük hökmdarlarindan biri olmadiğim müddətcə şah titulunu daşimaq mənə xoş deyil.
Bu müraciətinizə razi olmağim ağir zəhmət və çalişmağiniz şərt ilə olacaq.
Ağa Məhəmməd xan, tac qoyma mərasimini leqitimlik aktına çevirmək niyyətində idi. Səfəvi ənənəsinə uyğun olaraq, tac qoyma ərəfəsində Şah İsmayıl Səfəvinin qılıncı Ərdəbil türbəsində Şeyx Səfinin məzari başinda asılmişdir, yeni şahın rifahı üçün dualar oxunurdu. Ertəsi gün Ərdəbildən qılınc gətirildi və yeni hökmdarin belinə bağlandı. Başına bir tac qoyulmuşdu və qolunun hər birinə məşhur daşlar olan Dərya-i Nur və Tac-i Mah quraşdirilmiş qolbaq geyinmişdir.
(“Cambridge History of Iran”, vol.7)
Mənbə: vk.com/Türkün səsi
